Μότσαρτ. Το πορτραίτο μιας μεγαλοφυΐας.
Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011, 8.30 μ.μ.
Η Φιλαρμονική Εταιρία Ωδείο Πατρών στο πλαίσιο του νέου κύκλου ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ, διοργανώνει μια βραδιά για τον Μότσαρτ με την παρουσίαση του βιβλίου του Νόρμπερτ Ελίας, «ΜΟΤΣΑΡΤ. Το πορτραίτο μιας μεγαλοφυΐας», από την Σωτηρία Τσαπαλίρα. Οι καθηγητές μουσικής του Ωδείου, Μαρίνα Μαυρόγιαννη και Απόστολος Τσέφος θα πλαισιώσουν την παρουσίαση διαβάζοντας κείμενα σχετικά με το θέμα της βραδιάς.
Στο βιβλίο του «Μότσαρτ. Το πορτραίτο μιας μεγαλοφυΐας», ο Νόρμπερτ Ελίας, ένας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους των χρόνων μας, που καθιερώθηκε στην ευρωπαϊκή σκέψη με το πολυσυζητημένο έργο του «Η εξέλιξη του πολιτισμού» (1939), εξετάζει την αστική καταγωγή και την πορεία του Μότσαρτ μέσα από μία άλλη οπτική γωνία. Η αστική καταγωγή του Μότσαρτ, ξεκινάει τη θεωρία του ο Ελίας, επέβαλε στα χρόνια του ένα και μοναδικό πρότυπο για τους συνθέτες που ήθελαν να κάνουν μεγάλη καριέρα και να δοξαστούν: την ένταξή τους σε κάποια από τις πολλές ευρωπαϊκές αυλές και στην αφοσίωσή τους στο κυρίαρχο μουσικό γούστο.
Παρακολουθώντας βήμα προς βήμα την πορεία του Μότσαρτ, από τα θαλερά παιδικά του χρόνια στο Ζάλτζμπουργκ ώς τον άδοξο θάνατό του στη Βιέννη, και συσχετίζοντάς τον σταθερά με τις κοινωνικές επιδιώξεις του πατέρα του (ανθρώπου κυριολεκτικά χτισμένου στον κόσμο των αυλικών αξιών), δεν τον προβάλλει ούτε μια στιγμή ως συνειδητό υπερασπιστή της ρομαντικής αντίληψης για την υποκειμενικότητα της τέχνης ή ως απολογητή του νέου καθεστώτος οικονομικοκοινωνικών σχέσεων που η ίδια προϋποθέτει για την παραγωγή και τη διακίνηση του καλλιτεχνικού προϊόντος. Ο Μότσαρτ που βγαίνει, αντιθέτως, από το βιβλίο του Ελίας είναι ένα πρόσωπο το οποίο κατέληξε στην ατομικότητα επειδή δεν έγινε αποδεκτό (παρά τις επίπονες και παρατεταμένες προσπάθειές του) από το βιεννέζικο αυλικό περίγυρο. Το τελικό αποτέλεσμα, ωστόσο (κι εδώ θα πρέπει ασφαλώς να εντείνουμε την προσοχή μας), δεν αλλάζει: εκών - άκων, και χάρη στο μοναδικά φλογερό του ταμπεραμέντο, ο Μότσαρτ υπήρξε ο προάγγελος μιας ολόκληρης εποχής, του αναδυόμενου αστισμού και του βασισμένου στη δύναμη της προσωπικής ικανότητας δημοκρατικού του πνεύματος. Και τούτο, βεβαίως, το πέτυχε έστω κι αν χρειάστηκε να το πληρώσει ακόμη και με το θάνατό του.
Ο Νόρμπερτ Ελίας (22 Ιουνίου 1897 - 1 Αυγούστου 1990) γεννήθηκε το στο Breslau της Γερμανίας, από γονείς εβραϊκής και πολωνικής καταγωγής, και πέθανε το στο Άμστερνταμ. Σπούδασε φιλοσοφία, ψυχολογία και κοινωνιολογία με δάσκαλους τους Jaspers, Rickert, Husserl και Alfred Weber. Το 1924 αναγορεύθηκε διδάκτορας με την εργασία "Idee und Individuum. Eine kritische Untersuchung zum Begriff der Geschichte" ("Ιδέα και άτομο. Μια κριτική διερεύνηση πάνω στην έννοια της ιστορίας"). Το 1930 έγινε βοηθός του Karl Mannheim στην Φρανκφούρτη. Το 1935 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία και εγκαταστάθηκε αρχικά στο Παρίσι και κατόπιν στο Λονδίνο, όπου εργάσθηκε ως ψυχοθεραπευτής και ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης ενηλίκων. Το 1941 έχασε τη μητέρα του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από το 1954 δίδαξε κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο του Leicester. Εκτός από το θεμελιώδες έργο του "Uber den Prozess der Zivilisation" ("Η εξέλιξη του πολιτισμού", ελλ. εκδ. Νεφέλη, 1997), που εκδόθηκε το 1939 και πέρασε στην αρχή, για τρεις δεκαετίες, σχεδόν απαρατήρητο, έγραψε μεταξύ άλλων: "Die hofische Gesellschaft. Untersuchungen zur Soziologie des Konigtums und der hofischen Aristokratie" ("Η αυλική κοινωνία. Έρευνες πάνω στην κοινωνιολογία της βασιλείας και στην αυλική αριστοκρατία") (1969)• "Was ist Soziologie?" ("Τι είναι κοινωνιολογία;" (1970)• "Die Gesellschaft der Individuen" ("Η κοινωνία των ατόμων") (1987)• "Studien uber die Deutschen" ("Μελέτες για τους Γερμανούς") (1989)• "Uber die Einsamkeit der Sterbenden" ("Για τη μοναξιά των ετοιμοθάνατων") (1982)• "Mozart. Zur Soziologie eines Genies" ("Μότσαρτ. Σχετικά με την κοινωνιολογία μιας μεγαλοφυίας", ελλ. εκδ. Ίνδικτος, 2001) (1991)• "The symbol theory" (1991)• "Die Ballade vom armen Jacob" (1996). Η έκδοση των απάντων του άρχισε το 1997 στη Φρανκφούρτη και προβλέπεται να περιλάβει 19 τόμους.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Συναυλιών της Φιλαρμονικής Εταιρίας Ωδείο Πατρών, Ρήγα Φερραίου 7.